20 kwietnia br. w Politechnice Rzeszowskiej odbyła się konferencja „25 lat 21. Brygady Strzelców Podhalańskich w służbie sił zbrojnych i Podkarpacia”.
Politechnika Rzeszowska była partnerem wydarzenia, a w programie wydarzenia znalazł się m.in. wykład prof. dr. hab. Grzegorza Ostasza, prorektora PRz ds. współpracy międzynarodowej, pt. „Gen. bryg. Mieczysław Boruta-Spiechowicz – dowódca w podhalańskim kapeluszu”. Swoje wystąpienia mieli również znani naukowcy: dr Jerzy Majka i dr Paweł Korzeniowski.
Prof. Ostasz z właściwą sobie swadą i żywiołem, a zarazem z aptekarską dokładnością zaprezentował sylwetkę generała Boruty-Spiechowicza podając liczne, interesujące (niekiedy mało znane) informacje.
W gronie zaproszonych gości znalazła się m.in. dyrektor Szkoły Podstawowej nr 17 w Rzeszowie Barbara Filip. Reprezentanci uczniów tej szkoły tuż po rozpoczęciu Konferencji odśpiewali hymn szkoły pt. „Podhalańczyk”. Uczniowskim chórem dyrygowała Katarzyna Kawalec. Patronem SP nr 17 w Rzeszowie jest właśnie 21. Brygada Strzelców Podhalańskich.
Nie zabrakło miejsca na panel dyskusyjny z udziałem byłych dowódców 21. BSP, którzy – mieli sporo ciekawostek i przemyśleń do przekazania. Jubileusz 25-lecia podhalańczyków, którzy od zawsze kojarzeni są z Rzeszowem to ważne wydarzenie dla wojska i dla miasta. Warto więc przypomnieć pokrótce historię brygady. 21. Brygada Strzelców Podhalańskich - jak podano na stronach 21. BSP - powstała na mocy wydanego 26 maja 1993 roku zarządzenia Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego nr 049/Org. Miała ona stanowić nowy Związek Taktyczny Krakowskiego Okręgu Wojskowego.
21 Brygada Strzelców Podhalańskich otrzymała imię gen. bryg. Mieczysława Boruty-Spiechowicza. Pierwszym organizatorem 21. BSP był płk dypl., obecnie gen. dyw. rez. Piotr Makarewicz. Formowanie brygady zakończono w 1994 roku. W dniu 22 maja 1994 r. brygada otrzymała sztandar ufundowany przez społeczeństwo Rzeszowa.
Od 1 stycznia 1999 r. 21. BSP podporządkowana została dowódcy Korpusu Powietrzno-Zmechanizowanego. Pod koniec grudnia 1999 roku zaczęto przeprowadzać reorganizację, która trwała do czerwca roku 2000. Celem zasadniczym reorganizacji było przeformowanie brygady w nowy związek taktyczny, który będzie silniejszy, a zarazem zachowa dotychczasowy charakter i będzie kontynuował tradycje tradycji strzelców podhalańskich. 21. BSP powiększona została o jednostki 14. Brygady Pancernej, dwa bataliony czołgów, dywizjony artylerii przeciwpancernej, samobieżnej i rakietowej oraz Polsko-Ukraiński Batalion Sił Pokojowych z Przemyśla.
W roku 2001 21. BSP weszła w skład 1. Warszawskiej Dywizji Zmechanizowanej im. Tadeusza Kościuszki. Od dnia 31 marca 2011 roku została podporządkowana bezpośrednio pod Wojska Lądowe.
W okresie funkcjonowania 21. Brygady Strzelców Podhalańskich jej struktura organizacyjna uległa kilkakrotnie zmianie. M.in. w roku 2008 do składu 21. BSP włączono 22. Batalion Piechoty Górskiej z Kłodzka oraz 14. Batalion Zmechanizowany z Przemyśla. Z kolei w roku 2010 rozformowano Polsko-Ukraiński Batalion Sił Pokojowych i 14. Batalion Zmechanizowany w Przemyślu, a także 5. Batalion Zmechanizowany w Rzeszowie. W miejsce tych jednostek powstał 5. Batalion Strzelców Podhalańskich z siedzibą w Przemyślu. W 2011 roku przyłączono w szeregi podhalańczyków 16. Tczewski Batalion Saperów. Utworzono także (mieszczący się w Rzeszowie) 21. Batalion Logistyczny.
Od stycznia 2014 roku 21. BSP podlega bezpośrednio dowódcy Generalnemu Rodzajów Sił Zbrojnych.
W 1994 roku dowództwo objął płk dypl. Fryderyk Czekaj. Od września 1995 r. obowiązki dowódcy 21. BSP pełnił płk dypl. Jerzy Wójcik. W 1996 r., po ukończeniu studium operacyjno-strategicznego w Akademii Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, płk dypl. Fryderyk Czekaj powrócił na stanowisko dowódcy brygady, a w 1998 roku awansował do stopnia generała brygady. W lutym 2000 roku stanowisko dowódcy objął płk dypl. Henryk Dziewiątka. Po nim 21. BSP dowodzili płk dypl. Jan Brzozowski, gen bryg. Mirosław Rozmus, gen bryg. Janusz Bronowicz, gen. bryg. dr Tomasz Bąk, gen. bryg. Stanisław Olszański, gen. bryg. Wojciech Kucharski, płk dypl. Zenon Brzuszko, płk dypl. Jarosław Mokrzycki, który 5 kwietnia 2017 r. przekazał dowodzenie płk Ryszardowi Pietrasowi.
21. BSP składa się z 10 jednostek, w których służy ok. 4000 żołnierzy. Brygada, jako lekki związek taktyczny, jest przeznaczona do działań bojowych, głównie w terenie górskim. Jednym z głównych zadań, jakie wykonuje brygada, jest przygotowanie i udział w misjach pokojowych humanitarnych i stabilizacyjnych. Od początku jej funkcjonowanie podhalańczycy pełnili służbę na misjach w Syrii, Libanie i Bośni. W roku 1999 brygadę wyznaczono do sformowania Polskiej Jednostki Wojskowej w składzie sił AFOR w strukturze NATO, która wykonywała zadania w ramach misji humanitarnej w Albanii. Od sierpnia 2000 roku (rotacyjnie ) Polsko-Ukraiński Batalion Sił Pokojowych pełni misję pokojową w ramach PKW KFOR w Kosowie. Żołnierze 21. BSP dwukrotnie uczestniczyli w operacji „Iracka Wolność” w ramach misji stabilizacyjno-szkoleniowej w Republice Iraku, a w okresie od września 2009 roku do maja 2010 roku pełnili także służbę w ramach VI zmiany PKW ISAF w Afganistanie. W 2012 roku 1. batalion strzelców podhalańskich z Rzeszowa wystawił Taktyczne Zgrupowanie Bojowe „Charlie”, działające w ramach XIII zmiany PKW Afganistan.
Żołnierze 21 BSP szkolili się dotąd w Norwegii w okolicach koła podbiegunowego, w Alpach francuskich, na poligonach w: Niemczech, Słowacji, Ukrainie, Uzbekistanie, Wielkiej Brytanii, Austrii, Szwajcarii i we Włoszech. Na wspólne ćwiczenia przyjeżdżali żołnierze: amerykańscy, kanadyjscy, brytyjscy, ukraińscy, słowaccy, czescy, węgierscy, litewscy oraz francuscy i włoscy strzelcy alpejscy. Żołnierze brygady brali udział w międzynarodowych ćwiczeniach wspólnie z żołnierzami ze Słowacji, z Ukrainy, Francji, Włoch, Litwy, Norwegii, Kanady i USA.
Konferencja poświęcona 21. Brygadzie Strzelców Podhalańskich to interesujące wydarzenie, bo rzadko kiedy udaje się w jednym miejscu zgromadzić tylu wojskowych i cywilnych naukowców mających jedno wspólne zainteresowanie. Nie ulega wątpliwości, że taka lekcja historii na długo pozostanie w pamięci wszystkich uczestników tego wydarzenia.
